Baba Reis Ekrem Orhon aramızdan ayrılalı 42 yıl olmuş. Geride sayısız eser hatıra bırakan bu güzel insanın hayat hikâyesini incelerken karşılaştığım bazı hatıralar beni çok etkilemiştir.

YARINI GÖREN ADAM: EKREM ORHON

Henüz on yaşındaydım. Şehre alışveriş yapmaya giden babam beni de yanında getirmişti. Şehri dolaşırken 50. Yıl Bakkalı’nın önünde iskemleye oturmuş gazete okuyan bir adam gözüme takılmıştı. Şehirde herkes bir yana koşuştururken ondaki vakur duruş beni çok etkilemişti. Babama “kim bu amca” dedim. Babam “Ekrem Baba” demişti. Ne zaman Ekrem Orhon bahsi geçse idealleri hizmetleri anlatılsa gözümde o 50. Yıl Bakkalı önünde gazete okuyan hali gelir. Daha sonraki zamanlarda Rize şehir merkezinde yapılan törenlerde koşuştururken birkaç kez daha kendisini görme şansım oldu. Azmi Kandemir Ağabeyin hazırladığı Ekrem Orhon kitabını sayısız kere okudum. Her okuyuşta yeni bir Ekrem Orhon keşfettim. Ve sonrada Rize Belediye Başkanımız Rahmi Metin Bey’in desteğiyle ona bir armağan kitabı yazmam nasip oldu.

KÜÇÜK DÜŞÜNEN KİŞİYLE BÜYÜK DÜŞÜNEN İŞİYLE UĞRAŞIR

Baba Reis Ekrem Orhon’un fotoğraflarına göz gezdirirken Rize Belediyesi Başkanlık makam masasının önünde bir döviz dikkat çekiyordu. Dövizde “Büyük düşün” büyük harflerle yazıyordu. O büyük düşünen bir insandı. İnsanlara faydalı olacak sözleri dövizlere yazar, makamına ve belediyenin çeşitli yerlerine asar, insanları doğruya güzele ulaştırmanın yollarını arardı.

BEN YOL MÜHENDİSİ OLACAĞIM

Hayatı ibretlik olaylarla doludur. Ekrem Orhon’un mühendis olmasında en büyük etki şu anısında yatıyordu. 18 yaşındayken bir sebeple İkizdere’ye gidiyor yöre halkı fakirlik içinde bulunuyordu. Çok dar, yokuş ve uçurumlu patika yolda atıyla yürüyen bir vatandaşı görüyor, kişi atının üzerinde yükü olduğu halde atının kuyruğunu eline tutarak yürüyordu. Merakına mucip olarak atın sahibine soruyor. Amca neden atın kuyruğunu tutuyorsun? At sahibi ara vermeden hemen cevaplıyor. “At benim her şeyimdir. Ya o yuvarlanırsa ben ne yaparım? Şayet o yuvarlanırsa ben de onunla birlikte yuvarlanayım diye tutuyorum. Orada büyük bir acıma hissi içinde düşünüyor ve şu kararı veriyor. Ben yol mühendisi olacağım ve bu insanlara hizmet için yol yapacağım.

BENİ EN ÇOK HAYIRSEVER YANI ETKİLEDİ

Yarını gören adam, Büyük düşünen adam, Denizi kara karayı para yapan adam gibi sayısız sıfatlarını tek tek inceledim. Beni bütün bunların yanında en çok hayırsever yönü etkiledi. Tapuda kaydı olmaya, zengin olmayan Ekrem Orhon maaşını aldığında beşlik banknotlara böler ve çocuklara dağıtırdı. Vardan vermek kolaydı, yoğu paylaşmak yürek işidir. Yarını gören adamdı o. Günümüzden yarım asır önce “Rize’de denizde havaalanı yapacağım” demişti.

ONUN YARIM ASIR ÖNCE DÜŞÜNDÜĞÜ DENİZ ÜZERİNDE HAVAALANI

Günümüzde Rize’de deniz doldurularak yapılan havaalanı yapıldı üzere, Rize İspir Erzurum Yolu için büyük caba sarf etti. Orayı tünelle geçmeyi planladı. Ovit Tüneli yakın zamanda açıldı. Yaşadığı koşullarda bunları planlamak için “büyük düşün”mek gerekiyordu. O da bunu yaptı.

BİR ARABAM VAR SATAR CENAZEMİ KALDIRIRLAR

RİZE’NİN KADERİNİ DEĞİŞTİREN ADAMIN TAPUDA KAYITLI HİÇ BİR MALI YOKTU

Renault 12 TS model bir arabası vardı. Arkadaşı Yılmaz Katırcı’ya, “Benim param yok, ben öldüğümde arabamı satar, beni defnedersiniz. Rizeli hemşerilerim üç beş kuruşluk hizmetimize inanıyorlarsa arkamızdan bir rahmet veya bir Fatih’a okumalarından daha büyük gelir olur mu?”. Dünya malına tamah edenler kibirle yol alanlar kendisinden başkasının var olmasına tahammül edemeyenler size gelsin. Tapuda kaydı olmayan başkan diye anılır.” demişti. Bütün Rizelilerin Baba Reis dediği, Rize ilinin kaderini değiştiren adam Ekrem Orhon’un tapuda kayıtlı hiçbir malı yoktu. Her şeyini Rize’ye adamış, Rize’yi, Türkiye'nin her köşesine duyurmuş, Ekrem Orhon Rize-Rize Ekrem Orhon olmuş, şehri ayağa kaldırmıştı. Göçü önledi. Rizelileri mal mülk sahibi iş sahibi yaptı. 12 Eylül harekâtı sonunda, takdirlerini kazanmış olduğu yetkililerce tekrar belediye başkanlığına getirilmiş ve daha önce bıraktığı hizmetlerinin tamamlanması için büyük çabalarını sürdürmüştür. Karadeniz sahilinde birinci sırada bulunan sahil camii denizden kazanılan arsa üzerinde inşa edilmiştir. Caminin temel atma merasiminde töreni idare eden kişi tarafından kürsüye davet edilen ve bize bu eseri kazandıran kişi olarak tanıtılan Ekrem Orhon aslında konuşmak niyetinde olmadığı halde kürsüye gelerek şu hitabede bulunmuştur. “Ben Ekrem Orhon. Caminin arsasını sizlere ben vermedim. Benim tapuda kayıtlı malım yoktur. Ve hiç mal sahibi değilim. Bu eseri ve yerini sizler kendinize verdiniz. Seçimlerde kaf ile kelleyi birbirinden ayırdınız ve beni seçtiniz. Beni seçmenizle bu arsa meydana geldi ve üzerinde bu eser gayretinizle yükseliyor.

HİZMET YOLUNDA HAYATINI KAYBETTİ

Özellikle, ağırlığını Rize-İspir Yolu ile Rize limanına vermişti. Kendisini her Rizeli hemen her gün limanda, Rize-İspir Yolu’nda, ayağında çizmesi ile bir işçi gibi çalışırken görürdü. Yine bu yol için, rahatsız olmasına rağmen bir toplantıya katılmak üzere Erzurum’a gitmiş rahatsızlanarak aklında hep Rize için yapmayı düşündüğü işler bulunurken 9 Ağustos 1983 tarihinde ve arkasında gözü yaşlı Rizeliyi bırakarak ebedi âleme göç etmiştir.

EKREM ORHON’A ARMAĞAN KİTAP VE RİZE BELEDİYESİ’NDEN VEFA

Rize tarihini ve Rize’ye değer katan isimlerin biyografilerini araştırırken en çok etkilendiğim isimlerin başında gelen Ekrem Orhon “Ekrem Orhon’a Armağan Kitap hazırlamanın mutluluğunu her daim taşıyacağım. Kitabın temel iskeletini Baba Reis Ekrem Orhon’un on yıl boyunca derlediği ses kayıtlarının çözümü ve Azmi Kandemir büyüğümüzün 1984 yılında yayımladığı Ekrem Orhon Kitabı oluşturdu. Hasan Tuncer Türüt’ten bilgi belge desteğini yanında sürekli fikir alışverişi içinde olduk. Kitabın hazırlanmasında Hatice Çelik bu çalışmanın bir vefa çalışması olduğu bilinciyle hareket etti. Belediye’nin gündelik çalışmaları yanında kültürel çalışmalarına da büyük önem veren Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin kitabın yayınlamasını üstlendiler. Emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Rahmetle Anıyorum.

Fatih Sultan KAR / İST.